شمایل‌نگاری و شما‌یل‌شناسی از جمله رویکردهای مطالعات تصویر به شمار می‌روند که هر چند سابقه آن به دوران رنسانس بازمی‌گردد، اما به عنوان یک گرایش مدون مطالعاتی در زمینه تصویر می‌توان آغاز آن را ابتدای قرن بیستم و مکتب واربورگ دانست. اروین پانوفسکی چهره برجسته مکتب واربورگ در این زمینه است و شیوه مطالعاتی وی با عنوان شمایل‌نگاری و شمایل‌شناسی گره خورده است. در ابتدای مقاله به بحث در باب شمایل و...

مکرمه قنبری (????- ????) نقاش خود آموخته مازندرانی بوده است، که نقاشی را در آستانه هفتاد سالگی هنگامی که بر اثر فروش گاوش به بستر بیماری افتاد، آغاز کرد. ماحصل زندگی او که سراسر آکنده از درد و رنج می باشد تعدادی نقاشی است که اغلب با برداشت از ریشه های اصیل هنر بومی، به تصویر کشیده شده بود. مکرمه به دور از هرگونه امکانات، آموزش و آشنایی با اصول طراحی و نقاشی، کار خود را آغاز کرده بود. آثار خام د...

شمایل نگاری و شما یل شناسی از جمله رویکردهای مطالعات تصویر به شمار می روند که هر چند سابقه آن به دوران رنسانس بازمی گردد، اما به عنوان یک گرایش مدون مطالعاتی در زمینه تصویر می توان آغاز آن را ابتدای قرن بیستم و مکتب واربورگ دانست. اروین پانوفسکی چهره برجسته مکتب واربورگ در این زمینه است و شیوه مطالعاتی وی با عنوان شمایل نگاری و شمایل شناسی گره خورده است. در ابتدای مقاله به بحث در باب شمایل و تا...

بررسی هنر در بافت اجتماعیِ آن، پیشینه‌ای طولانی در مطالعات هنر دارد. یکی از مهم‌ترین شاخه‌های پژوهشِ تاریخیِ هنر که رویکردی جامعه‌شناختی به هنر و هنرمندان دارد، بر تحلیل هنر در متنِ زمینه فرهنگی تأکید می‌ورزد و اروین پانوفسکی، که از سردمداران این رویکرد است، با تعریف آیکونولوژی، روشی برای تحلیل هنرهای تجسمی در بستر اجتماعی آن ارائه داد. در این شیوه، معنای هر عنصرِ بصری در رابطه مستقیم با ریشه‌های فر...

هنرمندان خودآموخته ی ایرانی، همچون دیگر نقاط جهان، آثار ارزشمندی آفریده اند، که درباره اندیشه و فرآیند شکل گیری آنها، اطلاعات مستند یا نگاه دقیق و موشکافانه و تحلیلی به این آثار وجود ندارد. از اینرو در کنار شناسایی و معرفی تعدادی از آنها و گشودن بابی در زمینه پژوهش درباره ی هنرمندان خودآموختهی معاصر ایران، پرسش پژوهش حاضر بررسی رابطه آثار هنرمندان مزبور با ویژگی شخصیتی و کشف انگیزشهای اولیه ی آ...

در زمان معاصر نشانه در مرکز توجه انسان قرارگرفته و ازجمله موضوعاتی است که به‌طور عمده مورد بازاندیشی واقع‌شده است. نقاشی دورۀ قاجار در دهه‌های اخیر، شاهد تحول و تقویت خوانش نشانه‌های تصویری بوده است. یکی از نشانه‌های اصلی در هنر دورۀ اول قاجار نشانه پرنده است به‌وفور در هنر نقاشی این دوران‌دیده می‌شود. پانوفسکی با طرح تفسیر شمایل­شناسانه میان مطالعاتی که درزمینۀ تاریخ هنر و مطالعات سایر رشته‌ها...

در ایران شاهنامه های مصور جایگاه ویژه ای در تاریخ مصور سازی دارند. شاهنامه بر محوریت شاهان، موقعیت آنها را در فرهنگ ایران نشان می دهد. شاهان اساطیری و تاریخی و رابطه آنان با جامعه روزگار خود به عنوان محور اصلی داستان های شاهنامه، در کنار تاثیر پذیری نقاشی ایران از ویژگی های زمانه وارد نسخه های مصور شده اند. اروین پانوفسکی نظریه پرداز هنر در حوزه تصویر، اقدام به تدقیقِ دو روش شمایل نگاری و شمایل ...

بیانمسئله: داستان عشق لیلی و مجنون حدیث دو دلداده است که علاوه بر شعر، در نگارگری ایرانی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و همواره حوادث گوناگون آن، در مکاتب مختلف نگارگری ایرانی نقاشی شده است. بر اساس مطالعات انجا‌م‌شده، صحنۀ لیلی و مجنون در مکتب‌خانه، برای نخستین‌بار در بشقاب سفالی سلجوقی ترسیم شده و پس از آن، در مکاتب مختلفی همچون هرات و شیراز و... بارها ت...

نگاره معراج در «فالنامه تهماسبی» در عهد صفوی و با بیانی نمادین، به روایت‌ تصویریِ شیعی از این واقعه می‌پردازد. این نگاره، با ارائه تصویری متفاوت از معراج، برای اولین بار از آیکون ترکیبی «شیر و خورشید» برای نمایش پیامبر(ص) و امام علی(ع) بهره برده است. «آیکونولوژی» با اتخاذ رویکردی نظام‌مند، منطقی و چندوجهی، معانی نهفته در آثار هنری را تفسیر می‌‌کند. این پژوهش با همین رویکرد به تحلیل سه‌مرحله‌ای ج...

  هنرهای تجسمی و معماری دو ابزار بیانی مهم انقلاب‌اسلامی و دفاع‌مقدس‌اند. هنرهای تجسمی از ابتدا به عنوان رسانه انقلاب استفاده شدند. بااین‌حال معماری عمدتاً پس از پایان دفاع‌مقدس به شکل موزه و یادمان پدید آمد. گمان می‌رود که این دو هنر با توجه به ریشه‌های محتوایی مشترک از عناصر بیانی مشترک نیز بهره ببرند. این تحقیق می‌کوشد با بررسی عناصر تصویری دو حوزه معماری و هنرهای تجسمی به این پرسش پاسخ دهد ...